Αντιμετώπιση της LONG COVID: Η επόμενη μέρα της πανδημίας

Παναγιώτης Χαλβατσιώτης,

Επίκουρος καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ,

Πρόεδρος Δ.Σ. Γ.Ν.Α. «Η ΕΛΠΙΣ»
Αναδημοσίευση άρθρου από ieidiseis.gr (12.04.2022)

Η πανδημία COVID- 19 έχει οδηγήσει μέχρι σήμερα σε εκατομμύρια κρούσματα και θανάτους, ενώ στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί πάνω από 2.500.000 περιπτώσεις. Πολλοί όμως ασθενείς μετά την ανάρρωση και την έξοδό τους από το νοσοκομείο αναφέρουν ότι τα συμπτώματα της νόσου COVID -19 μπορεί να παραμένουν ή και να ενισχύονται για πολλές εβδομάδες μετά. Έτσι έχουμε ένα νέο αναδυόμενο κλινικό σύνδρομο καθυστερημένης ανάνηψης που ακολουθεί τη λοίμωξη με κορωνοϊό και ονομάζεται Long- Covid. Στο νοσοκομείο "Η Ελπίς" αλλά και σε μερικά άλλα νοσοκομεία της Αθήνας λειτουργούν πλέον ειδικά ιατρεία Long – COVID.

Το σύνδρομο αυτό παρουσιάζεται πιο συχνά σε ασθενείς που υποστηρίχτηκαν με οξυγονοθεραπεία υψηλής ροής ή νοσηλεύτηκαν σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Εμφανίζεται μέχρι και σε ποσοστό 96% των ασθενών με ισχυρότερη εντόπιση στις γυναίκες ακόμα και νεαρότερης ηλικίας. Εντούτοις, πιο επιβαρυμένα πιθανά να είναι τα άτομα άνω των 50 ετών και με υποκείμενα χρόνια νοσήματα ή παχυσαρκία.

Αρκετές μελέτες πιστοποιούν ότι, ο ειδικός εμβολιασμός δεν προφυλάσσει μόνο από νέα λοίμωξη, αλλά μειώνει και τον κίνδυνο ανάπτυξης του συνδρόμου Long – COVID μετά μια πιθανή λοίμωξη. Επίσης, η χορήγηση εμβολίου κατά την ανάρρωση, εξάλειψε σε μεγάλο εύρος τα συμπτώματα. Το σύνδρομο Long - COVID περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα συμπτωμάτων και δεν έχουν ακόμα πιστοποιηθεί οι υπόλογοι μηχανισμοί. Η επιστημονική όμως κοινότητα θεωρεί ότι, ο εμβολιασμός συνεισφέρει στην εξάλειψη των συμπτωμάτων επειδή ίσως «καθαρίζει» τον οργανισμό από λαθροβιούσες αποικίες του ιού στο σώμα. Γιατί αλλιώς μπορεί να συνεχίζει την ενεργοποίηση των φλεγμονωδών διαδικασιών και επομένως τα αντισώματα που παράγονται με τον εμβολιασμό θα αναστείλουν αυτές τις διαδικασίες.

Ο παθολόγος θα προσεγγίσει διαγνωστικά πρώτος το σύνδρομο, αλλά επειδή πολλά από τα συμπτώματα αφορούν το νευρικό και το καρδιοαναπνευστικό σύστημα, κάθε ασθενής με Long - COVID θα πρέπει να εκτιμηθεί και από ειδικό νευρολόγο, καρδιολόγο και πνευμονολόγο. Πολλοί ασθενείς, επίσης, επειδή αναφέρουν επιβάρυνση του συναισθήματος και καταθλιπτικού τύπου συνδρομές ή αγχώδεις συμπεριφορές, ίσως απαιτηθεί η συνδρομή ψυχιάτρου και κλινικού ψυχολόγου. Τέλος, οι ειδικοί για τη φυσική αποκατάσταση θα προτείνουν ειδικές συνεδρίες αναλόγως των αναφερόμενων εντοπίσεων των συμπτωμάτων στο σώμα.

Παρόλο που έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος την τελευταία χρονιά στην κατανόηση του συνδρόμου, μένουν πολλά ακόμα να διερευνηθούν όσον αφορά την αποτελεσματική αντιμετώπισή του. Η «θόλωση διανοίας» και τα προβλήματα στην αντίληψη, στη μνήμη και στη συγκέντρωση, μπορεί να οφείλονται σε φλεγμονή των νευρικών κυττάρων, αφού ο ιός μπορεί να έχει παγιδευτεί μέσα στα νευρικά κύτταρα. Αναφορές από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ περιγράφουν ανίχνευση του κορονοϊού σε εγκεφαλικά καθώς και σε κύτταρα του πεπτικού, αλλά και άλλων οργάνων, 7 μήνες μετά τη λοίμωξη. Μεγάλη, όμως, συνεισφορά στην έγκυρη διάγνωση του συνδρόμου θα προσφέρει η τυχόν απομόνωση κάποιας βιοχημικής ή αιματολογικής παραμέτρου, που μπορεί να ανιχνεύεται σε βιολογικό υλικό των πασχόντων. Ενοχοποιείται επίσης τόσο η δυσαρμονία του αυτόνομου νευρικού συστήματος αλλά και οι διαταραχές της μικροκυκλοφορίας, λόγω της θρομβογενετικής δραστηριότητας του ιού. Τέλος, είναι δυσχερής η υιοθέτηση γενικών συστάσεων αφού η συμπτωματολογία ποικίλλει μεταξύ των ασθενών και μπορεί μερικές οδηγίες να μην έχουν θέση σε κάποιους ασθενείς ή ακόμη και να αντενδείκνυνται.

Δεν πρέπει όμως να υπάρχουν πολλές προσδοκίες για ανακάλυψη νέων φαρμάκων, γιατί τα περισσότερα από τα σκευάσματα που μελετώνται κυκλοφορούν ήδη, αλλά με άλλες ενδείξεις. Για παράδειγμα διερευνάται η δραστικότητα του φαρμάκου Esbriet στο Long- COVID που χορηγείται στην πνευμονική ίνωση, ενώ ανάλογες μελέτες διεξάγονται με σκευάσματα για την πνευμονική υπέρταση, για τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, για φάρμακα που αναστέλλουν αυτοάνοσους μηχανισμούς, ανοσοκατασταλτικά, αντιφλεγμονώδη, αντιθρομβωτικά, αντικαταθλιπτικά καθώς ακόμα και η χρήση ιατρικής κάνναβης.

Επομένως, τώρα που φθάνουμε στο τέλος της πανδημίας, γεννάται η αναγκαιότητα μιας ορθολογικής αλλά και δραστικής αντιμετώπισης του συνδρόμου Long - COVID, επειδή τα προβλήματα υγείας και αδυναμίας εργασίας των πασχόντων θα επιβαρύνουν τελικά δυσανάλογα το κοινωνικό σύνολο. Ας αναλογιστούμε λοιπόν και ένα απαισιόδοξο σενάριο για τη χώρα μας, με τις επιπτώσεις στη καθημερινότητα στο 30% των 2.500.000 επισήμως διαγνωσθέντων και νοσησάντων ασθενών με covid στην Ελλάδα που μπορεί να νοσήσουν από Long- COVID σύνδρομο.